Uzm. Ody. Soner Türüdü

Site 1. rengi

Site 2. rengi

Topbar rengi

Menü ikon

Menü hover

Menü arama

Footer rengi

Tasarım

İşitme Cihazları Uyarlama Notları -1

İşitme Cihazları Uyarlama Notları -1

Merhaba, bu yazimda isitme cihazi fitting surecine kadarki temel noktalardan bahsedecegim.

Dunya Saglik Orgutu’nun (WHO-World Health Organization) verilerine göre 2050 yilina kadar her 4 kisiden 1’inde isitme kaybi gorulmesi bekleniyor ve onlem alinmazsa, en azindan yaklasik 700 milyon kisi ileride isitme cihazi, koklear implant ve/veya rehabilitasyon hizmetlerine ihtiyac duyacaklar.

Hastaya cihaz verilim surecinde,

Isitme sorununun fark edilmesi ve KBB hekimine muayene

Isitme testlerinin yapilmasi (Odyometrist veya Odyolog)

KBB hekimi tarafindan IC kullanilabilir raporu verilmesi

Hastanin ruhsatli bir isitme cihazi merkezine basvurmasi

gerekmektedir.

Isitme merkezinde ise saf ses ve serbest alan odyometrik incelemelerin yapilmasi, hastanin ses ihtiyacini tanimak icin dinamik testlerin (UCL ve MCL) yapilmasi surecleri genellikle rutinde uygulanmaktadir.

Otoplastik –> Cogu isitme cihazini uyarlamak icin kulak kalibinin alinmasi gerekmektedir. Kaliplar farkli malzemelerden yapilabilir ve sert, yumusak olup olmamasi kullanim kolayligi ve akustik ozellikle acisindan onemlidir. Kalip malzemesinin secimine, kanal uzunlugu, vent genisligi, isitme kaybi ve kulagin anatomik yapisinin sekline gore karar verilmektedir.

Kulak kalibinda dikkat edilmesi gereken noktalar; anatomik yapiya uygun olmasi, isitme kaybi seviyesine gore modifiye edilmeli, isitme kaybi cesidine uygun olmali, ses yalitimi iyi olmali, kazanca uygun olmali ve feedback yapmayacak sekilde olmalidir.

Kulak kapandiginda, kulakta okluzyon (bogukluk ve kapanma hissi) olusur ve cihazin akustik ozellikleri degisir. Kisi sesini yabanci bulur ve ozellikle yon bulma konusunda zorluk cekmeye baslar.

Kulak kalibi alirken; kulak kanalina uyumlu olmasi, oklusyon veya tikanma yapmamasi, cignemeye engel olmamasi, kulak kiri, kulak kirine dikkat edilmesi ve alerji yapmamasi gerekir. Akustik yonden ise; gerekli ise ek ventilasyon acilmali, geri kalan hacim buyuk birakilmali, baglanilan hortum dogru secilmeli, akustik filtre bulunmali ve rezonatorler mevcut olmalidir. Genellikle onerilen kalip ozelliklerinde; kulak kalibi olabildigince kucuk, vent ise buyuk olmalidir. Hortum olabildigince kisa, ic hacmi ise genis tutulmalidir. Kalibin sonu huni seklinde olmasi onemlidir. Yapiskanligindan dolayi, cok yasli ve cocuklar icin yumusak malzeme tercih edilmeli iken; genc ve yetiskinler icin ise sert kalibin secilmesi onemlidir. Servis ve kalip fislerinde mutlaka kalip hakkinda kanal uzunlugu, vent genisligi, malzeme turu gibi konularda detayli bilgi yer almalidir.

Bazi kalip hatalari asagidaki sekillerde gosterilmistir.

Sert kaliplar cam esasli oldugundan bakteri barindirmaz ve vent acildiginda kullanimi gayet konforlu ve sagliklidir. Ulkemizde en cok satilan biopor (yumusak) kalip ise isiyi depolar, bakteri barindirir ve vent acilamadigindan kulakta olusan nemden oturu apse yapma ihtimali yuksektir. Ventilasyonun gorev yapabilmesi icin kalip duvarlarinin direncli olmasi gerekir. Biopor veya yumusak kalip duvarlarinda yeterli direnc olmadigindan, ventin etkisiz kaldigi ve acilan ventten gerekli faydanin saglanamadigi gorulmektedir.

Ozellikle 85 dB uzerinde bir isitme kaybina sahip olan kisinin iyi kavrayan bir kaliba ihtiyaci vardir. Genelde sert kalip tercih edilirken, yuksek frekans isitme kayiplarinda bazen kural disi biopor kalip da tercih edilebilmektedir. Kalibin rahat kullanilmasi, takip cikarirken zorluk cikarmamasi onemlidir.

Vent

Vent, dusuk frekansta etki eder ve sesin boguklugunu giderir.

Cigneme ve agiz hareketlerinde rahatlik saglar.

Sesin dogal gelisine yardim eder.

Kulakta biriken sicakligi ve nemi disari atar, kulakta basincin olusmasini onler.

Etkiledigi alan yaklasik 200-1000 Hz arasindadir (alcak frekans gecirgen filtre).

Ventilasyon tipleri

Vent ile birlikte okluzyon etkisi, alcak frekanslardaki cevap ve nem etkisi azalir. Vent capi arttikca, 250 Hz 1 mm’de yaklasik 2-3 dB, 3 mm de ise yaklasik 23-24 dB kazanc kaybi olur. Feedback olusumu engellenmis olur.

Ventilasyon capinin etkisi

Asagidaki sekilde ventilasyon capinin etkisini gorebilirsiniz. Kucuk ventilasyon capini alcak frekanslarda; genis ventilasyon capini ise dogal DKY rezonansi etkisi acisindan yuksek frekans isitme kayiplarinda tercih etmekteyiz.

Ventilasyonun DKY rezonansina etkisi

Vent capi buyudukce, rezonans frekansi dogala yaklasir. ‘Sadece tup‘ takildiginda, dogal kulak kanali rezonansina cok yakin bir deger elde edilir.

Vent boyutunun frekans etkisi

Kanal uzunluklari sabit tutuldugunda, ventilasyon capi arttikca etkilenen frekans (min 250 Hz, max 1000 Hz) daha yuksek hertzlerde olmaktadir.

Ventilasyon capi sabitken ise kanal uzunlugu azaltildiginda etkilenen frekans (min 250 Hz, max 1000 Hz) daha yuksek hertzlerde olmaktadir.

1 mm ventin akustik etkisi

Standart kalipla karsilastirildiginda, 1 mm vent kazancin 250 Hz’de 8 dB kadar dusmesini saglar.

Uzun acik kalip

Standart kaliba gore kanal boyu uzatilip, kalip acik hale getirilirse, 250-1000 Hz arasi kazanc azaltilir. Bu tur bir kalip, feedback’e neden olabileceginden, ancak cok hafif/hafif derece yuksek frekans isitme kayiplari icin kullanilabilir.

Uzun kanalin avantajlari ve dezavantajlari

Kucuk kalan hacim: Zar ile kalip arasindaki alan azalir ve kalan hacim kuculur.

Yuksek frekanslardaki cikisi arttirir (orta ve dusuk frekans alanlarinda kullanim konforu duser).

Uzun hortum ve kanal ses rezonansinin kaymasindan yuksek frekanslar duser.

Daha az feedback ihtimali vardir. Otme sorununun ustesinden gelmenin bir yolu da uzun kanalli bir kalip yapmaktir.

Uzun kanal yuksek basinca neden olur.

Kisa acik kalip

Standart kaliba gore kanal boyu kisaltilip, kalip acik hale getirilirse, 250-1500 Hz arasi kazanc azaltilir. Bu tur bir kalip, feedback’e neden olabileceginden, ancak cok hafif derece yuksek frekans isitme kayiplari icin kullanilir.

Kisa kanalin avantajlari ve dezavantajlari

Büyük kalan hacim: Kalop ile zar arasi bos kaldigindan hacim artar.

Yuksek frekanslardaki cikisi azaltir.

Kullanim konforu artar

Yuksek tonlar daha rahat duyulur ve anlama daha rahattir.

Basinc azalir.

Sadece tup

Hortum bir tutturucu yardimi ile dis kulak yoluna yerlestirilir (kalip kullanilmaz). Cok hafif derece yuksek frekans isitme kayiplari veya bicros uygulamalari icin kullanilabilir.

Filtre-Damping

Filtre boynuz veya hortuma takilabilir. Duzgun bir egri elde etmek ve feedback onlemek icin analog cihazlarda sikca kullanilirken, dijital cihazlarda nadir kullanilir hale gelmistir.

Orta frekanslarda (1000-3000 Hz) etkilidir. Gerekli durumlarda kullanilabilir.

Filtrenin yeri ve frekans cevap egrisi iliskisi

Horn

Kalipta yapilan basit bir islemle yuksek frekansta kazanc saglanir. Saglanan kazanc icin herhangi bir enerji kaynagina veya akustik ayara ihtiyac yoktur. Boynuzdan kaliba dogru gectikce genisler ve kalip icinde kalip buyuklugune gore kanal genisligi devam eder.

Hortumun genisligine gore 10 dB’e kadar kazanc saglar; frekans alanini genisletir, anlamaya yardim eder ve saglanan bu kazanc feedback yapmaz. Yuksek frekans isitme kayiplarinda uygulanmalidir.

Libby Horn

3mm ve 4mm tupler yuksek frekanslarda kazanci artirmak icin kullanilir.

Libby Horn etkisi

BTE ses iletim yolu

Libby4: Libyhorn 4 mm horn cikisi, 30 mm horn uzunlugu
Libby3: Libyhom 3 mm horn cikisi, yaklasik 22 mm horn uzunlugu
Normal hortum: Ic hacmi 2 mm’dir.

Libby Horn (4 mm)

Yuksek frekans kazancini arttirmak icin kullanilir. Ozellikle 4 kHz kazanci arttirilmak isteniyorsa 4mm Libby-Horn, 3 kHz kazanci icin ise 3 mm Libby-Horn tercih edilir.

Ters Horn

Alcak frekanslarda kazanci arttirmak icin kullanilir. Otoskleroz, meniere gibi hastaliklarda kullanilabilir.

Kulak kalibinda tupun etkisi

Tup, kulak kanalini isitme cihazina baglayan parcadir.

Polivinilklorurden imal edilmis yumusak ve seffaf gorunumdedir.

Tupun capi arttikca, akustik direnc azalir.

Dolayisiyla yuksek frekansli sesler daha iyi duyurulur.

Tupun kulak kanali icindeki boyu kisaldikca alcak frekansli sesler bastirilir.

Guclu isitme cihazlarinda feedback’i onlemek icin kalin duvarli tup kullanilmasi gerekir.

Dış çap – İç çap = Duvar kalınlığı

VENT-FILTRE-HORN Frekans etki alanlari

Yazida kullanilan bazi resimler alintilanmistir.

Iletisim icin: soner.turudu@gmail.com

https://www.who.int/news/item/02-03-2021-who-1-in-4-people-projected-to-have-hearing-problems-by-2050

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.